иес!
111жарықта — ет. сөйл. Жарық түсу, қараңғылық серпілу. Қара көлеңке тартып қалыпты, есігін шалқасынан ашып тастағанымен ж а р ы қ т а м а д ы (М. Құмарбекұлы, Жер иесі, 20) …
112жарымша — зат. Жерді жалға алып, егін егіп, өнімнің жартысын жер иесіне беретін егіншілік (Қаз. этнография., 2, 235) …
113жорасыздық — зат. Салт дәстүрсіздік, ғұрыпсыздық; жөнсіздік, әділетсіздік. Осы екі бірдей ж о р а с ы з д ы қ салдарынан Қазақ елі мүлде дерлік иесіз, басшысыз қалды (Ата салты., 20) …
114жұңғар — зат. көне. Шыңғыс хан заманындағы билеушінің сол қолы болып табылатын лауазым иесі. Игі жақсылар қақ айрыла сөгіліп, бірі сол қол – ж ұ ң ғ а р ғ а, бірі оң қол – барұңғарға, атақ дәреже, абырой мәртебесіне орай, әрқайсысы өздеріне тиесілі… …
115жіліктеспе — зат. Малды сойып, жілік жілік бойынша бөлісіп алу дәстүрі. Торпақ бермей ол биыл, қырсыққанда, Қысыр сиыр атанды ел білетін. Мал иесі аузынан сыр шыққанда, «Ж і л і к т е с п е жасаймын» деп жүретін (Е. Дүйсенбай, Бозала таң., 55) …
116зайсан — зат. т ар. Жоңғар хандығы кезіндегі тайпа басшысы; қонтайшы, тәжі, нояннан кейінгі билік иесі. Қонтайшыдан кейінгі жұмыс орындарын тайшы, ноян, з а й с а н д а р иемденген (ҚСЭ, 6, 600). Оған ашуланған Лама Доржи әрбір ноян мен әрбір з а й с а н… …
117зияттылық — зат. Мейірімді, қайырымды, кісілікті, ұятты адамға тән қасиет, зияткерлік. Бауырларының тынымсыз тірлігі, з и я т т ы л ы ғ ы арқасында қарымды қалам иесінің жинағы жарық көрмек (Егем. Қазақст., 05. 05. 2009) …
118көзтүрткілік — зат. Жеккөрініштілік, жексұрындық. Ол көппен бірге ел қорғауға баратындығына сенімді, сол үшін көңілі күпті, әйтпесе ешқашан к ө з т ү р т к і л і к т е н құтыла алмайтын тәрізді (М.Құмарбекұлы, Жер иесі, 188) …
119көкеман — зат. этногр. Бақсы ойыны кезінде бақсыға көмекке келетін, жай адамдардың көзіне көрінбейтін күш иесі, жын. К ө к е м а н қазақ бақсылары көп шақыратын жын перілердің бірі ретінде зікірде көп ауызға алынады (Қаз. этнография., 3, 173) …
120көрдемше — сын. 1. Түк білмейтін, түкті де сезбейтін (адам). Тұран бір құлақты кесіп алып келіншегіне, бірін алып мал иесі дегендей Қанаттың атасына берді. «Өй, мынау бір к ө р д е м ш е ғой», дегендей, не заманнан қалыптасқан дәстүрді бұзған ағаларына… …
