кет
111зәктену — (Сем.: Ақс., Көкп.; Жамб.: Шу, Жуа., Жам.) сыз тартып көгеру. Көптен от жағылмаған соң үй з ә к т е н і п кетіпті (Сем., Ақс.). Тамның бір бұрышы з ә к т е н і п кетіпті (Жамб., Шу) …
112қаша — 1 1. (Алм.: Кег., Шел.; Талд., Керб.) қорған. Үйдің айналасында қ а ш а бар (Талд., Керб.). Мал кірмес үшін огородке қ а ш а орнатайын деп едім. Түйені қ а ш а д а н шығарып айдап кетті (Алм., Шел.). Біздің қ аш а ғ а сүйеніп, қолындағы дырау… …
113құлып ұру — Қ орда., Арал) құлып салу. Есігіме қ ұ л ы п ұ р д ы м да, кетіп қалдым Қ орда., Арал). Келесі жиылыс өз алдына тұрсын есікке мықтап қ ұ л ы п ұ р ы п, местком жолдас жолаушылап кетіпті («Екп. балықшы», 1932, №34) …
114лөкей — (Көкш., Щуч.) үлкен, ірі. Мына біреуі л ө к е й пышақ екен (Көкш., Щуч.). қ. лөкет, дөкет …
115шағу — 1 (Маң.: Маңғ., Шевч.; Түрікм.: Таш., Көнеүр., Тахта; Сем.: Абай, Ақс., Шұб.; Шығ.Қаз.: Ү Н., Қатон., Марқ.; Монғ.) сындыру, қирату. Байқа, кеселерді ш а ғ ы п алма (Түрікм., Тахта). Қонақ үйінің терезесі ш а ғ ы л ы п қалыпты (Сем., Ақс.).… …
116шар — 1 (Түрікм.: Красн., Небид., Құмд., Жеб., Ашх., Таш., Тедж.; Ақт., Ырғ.; Маң., Маңғ.; Қ орда: Қарм., Сыр.) шарық, шарық қайрақ. Ш а р д ы қайда жытырған шаппа (қ.) қайрайын десем (Түрікм., Красн.). Ш а рғ а апар да шалғыны қайра (Ақт., Ырғ.). Ш а… …
117шырапатын бұзу — (ҚХР) шырқын бұзу, мазасын алу, тынышын кетіру. қ. шырқын кетіру …
118ығыр атан — Қ орда., Қарм.) шаруашылыққа ертелі кеш дамылсыз пайдаланудан әбден мазасы кетіп, ығыр болғандығын білдіріп, ыңылдай беретін атан. Көбіне, “мін де шап” дегендей, жыл бойына шаруашылыққа ат есебінде пайдаланғандықтан әбден мазасы кетіп, ығыр… …
119атқы — I зат. көне. 1. Садақ пен жебеден тұратын, өзінен өзі атылатын, аңшылық құрал. А т қ ы н ы ірі аңдар жүретін жолдарға қаратып құрып қояды (Қаз. этнография., 1, 263). А т қ ы н ы ірі аңдар жүретін жолға қаратып, аңның қос өкпесіне, кеудесіне… …
120әлем-тапырақтан — ет. Алайтүлей болу, астан кестені шығу. Бурыл байтал құлағын қайшылаған жағына қарап еді, көкжиек ә л е м т а п ы р а қ т ан ы п кетіпті (Ә. Кекілбаев, Үркер, 9). «Қиналмаңыз! Кетіңіз!» деген жан дауысын сыртқа шығара алмай, түрі ә л е м т а п ы… …
